“ช็อกโกแลตซีสต์” ไม่ใช่โรคใหม่ สำหรับผู้หญิงหลายคนรู้จักมันเป็นอย่างดีเวลามีอาการปวดท้องประจำเดือน แต่ก็ยัง…มีคำถามว่า จะมีโอกาสกลายเป็นมะเร็งมั้ย? ผ่าตัดด้วยวิธีไหนดี? ควรตัดอวัยวะที่เป็นทิ้งหรือเปล่า? รศ.นพ.วิสันต์ เสรีภาพงศ์ ภาควิชาสูติ ศาสตร์-นรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มีคำตอบ
รศ.นพ.วิสันต์ อธิบายว่า “ช็อกโกแลตซีสต์” บางคนเรียก “ซีสต์ช็อกโกแลต” หรือ “ถุงน้ำช็อกโกแลต” ที่เรียกอย่างนั้นเพราะของเหลวที่อยู่ข้างใน “ซีสต์” หรือ “ถุงน้ำ” เป็นเลือดเก่าเหมือนช็อกโกแลตข้น ๆ ซึ่งเกิดจากเลือดประจำเดือนไหลย้อนกลับเข้าไปในช่องท้องแล้วไปฝังตัวตามที่ต่าง ๆ กลายเป็น “เยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่” อาจเป็นเพราะร่างกายมีปัจจัยบางอย่างผิดปกติ ทั้งที่ควรจะลอกออกมาเป็นเลือดประจำเดือน
อุบัติการณ์พบประมาณ 1-10% ในประชากรหญิงทั่วไป ถ้าเป็นกลุ่มที่มีลูกยากอาจพบถึง 50% วัยที่พบส่วนใหญ่เป็นวัยเจริญพันธุ์ พบมากช่วงอายุระหว่าง 30-40 ปี แต่คนอายุน้อยเป็นวัยรุ่นก็พบได้
ช็อกโกแลตซีสต์ที่พบมักมีขนาด 4-5 เซนติเมตร ใหญ่ขนาด 20 เซนติเมตรก็เคยพบแต่ไม่บ่อย คนไข้บางรายช็อกโกแลตซีสต์ก้อนเบ้อเร่อ แต่ไม่มีอาการทำให้มาพบแพทย์ช้า ส่วนใหญ่คนไข้มาพบแพทย์เพราะมีอาการปวดประจำเดือนมาก บางคนช็อกโกแลตซีสต์ใหญ่มากอาจไปเบียดกระเพาะปัสสาวะ ทำให้ปัสสาวะไม่ออก ก็มาด้วยอาการปัสสาวะบ่อย บางคนก็มาเพราะมีลูกยาก
ในคนไข้บางรายอาจเกิดภาวะอักเสบ ติดเชื้อ เป็นหนองในช็อกโกแลตซีสต์ เพราะช็อกโกแลตซีสต์มีเลือดเก่าค้างอยู่เป็นอาหารเลี้ยงแบคทีเรียอย่างดี ถ้าจังหวะที่แบคทีเรียเข้าไปในกระแสเลือด แล้วไปเกาะอยู่ตรงนั้นก็จะเพิ่มจำนวนขึ้น ทำให้เกิดหนอง คนไข้จะมาด้วยอาการเหมือนเป็นหนองในอุ้งเชิงกราน แต่พบไม่บ่อย
แนะนำว่า ผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ควรไปตรวจภายในปีละครั้ง โดยเฉพาะคนที่มีอาการปวดประจำเดือนมาก อย่างไรก็ตามเนื่องจากช็อกโกแลตซีสต์ในบางรายก้อนไม่ใหญ่ ไม่ถึง 5 เซนติเมตร บางครั้งการตรวจภายในอาจคลำไม่เจอ ต้องดูจากอัลตราซาวด์ แต่ผู้หญิงที่ไปตรวจภายในไม่ได้ตรวจอัลตราซาวด์ทุกราย ยกเว้นคนไข้ที่มีลูกยากจะตรวจหมด ทำให้พบช็อกโกแลตซีสต์มากขึ้น
การรักษาแบ่งเป็น 2 ปัญหา ถ้ามาด้วยอาการปวด การรักษาหลัก คือ ให้ยาลดอาการปวด ซึ่งไม่ได้แก้ปัญหาที่ต้นเหตุ แต่ถ้าอยากมีลูก การรักษาหลัก คือ ต้องผ่าตัด
ถ้าเป็นช็อกโกแลตซีสต์บริเวณมดลูกหรือรังไข่อยากรักษาให้หายขาดอาจต้องตัดทั้งมดลูกและรังไข่ทิ้ง คนไข้บางรายอายุยังไม่เข้าสู่วัยทอง ปวดมาก ไม่อยากมีลูกแล้ว พอตัดมดลูกและรังไข่ทิ้ง ก็ต้องกินฮอร์โมนทดแทน แต่ถ้ายังไม่มีลูก ต้องการมีลูกอยู่ก็ต้องเก็บมดลูกและรังไข่เอาไว้ โดยผ่าตัดเลาะซีสต์และพังผืดออก ซึ่งมีโอกาสกลับมาเป็นซ้ำประมาณ 50% หรือ 10%ต่อปี ภายใน 5 ปี คนไข้จะกลับมาเป็นใหม่
สำหรับการผ่าตัดจะใช้วิธี “ผ่าตัดส่องกล้อง” หรือ “ผ่าตัดเปิดหน้าท้อง” ขึ้นอยู่กับขนาดของก้อนช็อกโกแลตซีสต์ ความสงสัยว่าเป็นมะเร็งหรือไม่ รวมถึงความชำนาญของหมอแต่ละคนว่าถนัดแบบไหน ทั้ง 2 วิธีมีทั้งข้อดีและข้อเสียแตกต่างกัน
การผ่าตัดส่องกล้อง ข้อดีคือ แผลเล็ก คนไข้ฟื้นตัวเร็ว ในแง่การรักษาบางทีดูได้ละเอียดกว่า เพราะกล้องจะขยายภาพขึ้นจอ ภาพเล็กเห็นเป็นภาพใหญ่ ดูได้ละเอียดกว่า
การผ่าตัดเปิดหน้าท้อง ข้อดีคือ สามารถเอามือเข้าไปล้วง ไปคลำ เลาะพังผืดจำนวนมากออกได้ถนัดมือง่ายกว่าและเอาช็อกโกแลตซีสต์ออกมาเป็นก้อนไม่ต้องทำให้ก้อนเล็กก่อน ข้อเสียคือ แผลใหญ่ ฟื้นตัวช้า บางจุดอาจเห็นไม่ชัดเท่ากับส่องกล้อง
ช็อกโกแลตซีสต์ที่ผ่าตัดเอาออกมาแล้วจะถูกส่งไปให้พยาธิแพทย์ตรวจว่าเป็นมะเร็งหรือไม่ ซึ่งพบว่าประมาณ 1% กลายเป็นมะเร็ง ปัญหา คือ กระบวนการตรวจต้องใช้เวลา 3-4 วันกว่าจะรู้ผล ห้องปฏิบัติการที่เร็วจริง ๆ ใช้เวลาประมาณ 2 วัน ไม่ได้รู้ผล ณ เวลาที่ผ่าตัด ดังนั้นต้องพูดคุยกับคนไข้ให้ชัดเจน ถ้าคนไข้ไม่อยากมีลูก หมอดูแล้วช็อกโกแลตซีสต์ก้อนใหญ่มาก ไม่อยากเสี่ยงก็ตัดหมด แต่ถ้าเรื่องมีลูกยังเป็นเรื่องหลักก็ต้องเก็บไว้ก่อน รอดูผลชิ้นเนื้ออีกที ถ้าผลชิ้นเนื้อกลายเป็นมะเร็ง ก็เลิกพูดเรื่องเก็บรังไข่เอาไว้ ต้องเข้าไปผ่าอีกรอบตัดรังไข่ทิ้ง
ผู้หญิงอายุ 40 ปีเป็นช็อกโกแลตซีสต์ที่รังไข่หรือมดลูกยังไม่มีลูกควรเก็บไว้หรือไม่? รศ.นพ.วิสันต์ กล่าวว่า ต้องถามใจตัวเองก่อนว่าอยากมีลูกมากน้อยแค่ไหน เพราะอายุเกิน 35 ปีขึ้นไปเริ่มมีความเสี่ยง แต่ไม่ได้เป็นข้อห้ามเด็ดขาดว่าห้ามมี เพียงแต่มีแล้วต้องตรวจอย่างใกล้ชิด เจาะน้ำคร่ำ ดูนั่นดูนี่มากกว่าคนอายุน้อย ๆ ถ้ายังอยากมีลูกก็ต้องเก็บไว้ แต่ต้องดูความสามารถของรังไข่ ดูฮอร์โมน ประเมินว่ารังไข่ยังทำงานดีอยู่หรือเปล่า ถ้ารังไข่แย่แล้วการตัดสินใจก็ง่ายขึ้น แต่ไม่ได้หมายความว่าทำลูกไม่ได้ กรณีอย่างนี้อาจตัดรังไข่ทิ้งแต่เก็บมดลูกไว้ แล้วใช้ไข่บริจาคแทน. โดย นวพรรษ บุญชาญ
ขอบคุณข้อมูลดีๆจาก เฟซบุ๊ก COLLY LALA By LaLa - http://www.baabinz.com/
Tag :
Hot
0 Comment "ผู้หญิงต้องอ่าน!! โรคที่ผู้หญิงควรรู้มากๆของมากๆเลย!!"